Charlotte Salomon

Het LoT in eigen hand

De Joodse Charlotte Salomon (1917-1943) is 9 jaar wanneer haar moeder zelfmoord pleegt door zichzelf uit het raam te werpen. Tegen Charlotte wordt gezegd dat ze gestorven is aan de griep. Jaren later, in 1933, nemen de nazi’s de macht over. In januari 1939, na de Kristallnacht van 9 november 1938, ontvlucht ze haar woonplaats Berlijn. Ze reist naar haar grootouders in Zuid-Frankrijk, die Nazi-Duitsland al in 1933 verlaten hadden. Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog pleegt haar grootmoeder zelfmoord. Het is voor haar grootvader de aanleiding Charlotte te vertellen van het grote taboe: een lugubere familietraditie van zelfmoorden. Acht familieleden, waaronder haar moeder hebben zelfmoord gepleegd.

Charlotte ziet zich voor de keuze geplaatst of ze haar voorbestemming moet volgen. Ze was erg bang voor de ‘gekte’, om zelf gek te worden en daarmee de doodswens die zich dan zou openbaren, of ze kon iets ‘waanzinnigs-bijzonders’ ondernemen.
Ze kiest voor het laatste, ze kiest voor het leven.

Charlotte trekt zich terug op een hotelkamer en schept een indringend beeldverslag dat bekend is geworden als Leben? Oder Theater? 
Het is ‘Ein autobiografisches Singspiel in 769 Bildern’. Haar levensverhaal opgetekend en opgeschreven vanuit haar herinnering, gevoed door woede en weerzin. Een uniek werk, waarmee ze uiting geeft aan haar noodkreet en de trauma’s in haar leven verwerkt.

Het verhaal van Charlotte Salomon betekent hoop voor al diegenen die denken dat het lot zich tegen hen heeft gekeerd. Het geeft moed en kracht omdat Charlotte zich direct blootgeeft en haar werk rechtstreeks voortkomt uit haar gevoel, uit de diepte van haar ziel.

De lezing is opgebouwd uit zes thema’s die als een rode draad door haar leven lopen: Het lot, kunst en identiteit, stilte-inkeer-eenzaamheid, man-vrouw, oorlog en de metamorfose van de innerlijke mens.